Avondmaalsloodjes

Wat zijn avondmaalsloodjes?

Voorafgaande aan de viering van het heilig avondmaal behoorden gelovigen in zelfonderzoek tot inkeer en boetedoening te komen zodat men ‘waardig’ de sacramenten zou kunnen ontvangen. Deze boetedoening kon geschieden in een pastoraal gesprek met de pastor of door het bijwonen van een speciale boetedienst. Daarna kon men deelnemen aan de avondmaalsviering. Door de groei van het aantal gemeenteleden in de zeventiende eeuw, kon men alleen nog middels een gemerkt loodje controleren of men wel gerechtigd was deel te hebben aan de sacramenten. Deze presentiepenning of ‘loodje’ bevatte vaak aan de ene zijde een voorstelling en aan de andere zijde een jaartal en/of zegel, vaak ook de zwaan. Het was meestal rond en in lood uitgevoerd, maar het kon ook vierkant zijn of ovaal en in koper of zelfs in een enkel geval in zilver. Eind negentiende eeuw raakte deze merkwaardige gewoonte in onbruik. De avondmaalsloodjes waren in gebruik bij de lutherse gemeenten van Amsterdam, Delft, Enkhuizen, ’s Gravenhage, Groningen, Haarlem, ’s Hertogenbosch, Leiden, Middelburg, Rotterdam, Schiedam, Utrecht, Vlissingen, Zutphen