Lutherse gemeenten / Gelderland / Arnhem
Arnhem
Reeds in 1519 wordt er reeds melding gemaakt van Lutherse sporen in Arnhem. Burgers en militairen (vaak Duitse huursoldaten) stichtten de gemeente. Aanvankelijk vonden, als gevolg van sterke calvinistische tegenwerking, de diensten plaats als huisdienst (al dan niet heimelijk!). In 1643 wordt de gemeente zelfstandig en opgenomen in de Lutherse Broederschap.
In 1648 wordt Michael Rappius als eerste predikant beroepen. In 1656 werd een tweede predikant noodzakelijk geacht. Dit werd ds. Hoppius. Deze gewezen Duitse monnik was tevoren werkzaam in Hoorn. In 1657 ging deze over tot de Gereformeerde kerk. Toen daarvan aangifte werd gedaan (ook van het liederlijke gedrag van deze heer) reageerde de Arnhemse magistraat met een verbod op godsdienstoefeningen voor de Lutheranen. De Lutheranen kwamen als gevolg daarvan voor hun kerkelijke diensten bij elkaar buiten de stadsmuren.
Het duurde tot 1688 voordat de Lutheranen als godsdienstige groep getolereerd werden.
De 18e eeuw zag een gestage groei (mede door Duitse huursoldaten). Men kon een ruimer kerkgebouw betrekken aan de Korenmarkt (dit pand bestaat nog).
Zoals in veel Nederlandse steden was er in de Franse tijd ook in Arnhem een neergang (in ledental als ook financieel). Na 1850 zet een tweede bloei in (o.a. door opkomst van ambacht en industrie). In 1858 besluiten kerk en diaconie 22 woningen in de sector sociale woningbouw te ontwikkelen.
In 1898 wordt een nieuwe (ruimere) kerk ingewijd aan de Spoorwegstraat.
De tweede wereldoorlog berokkent in de eindfase grote schade aan Arnhem (operatie Market Garden). De Lutherse kerk kan pas in 1947 worden hersteld.
Sinds 2011 is Arnhem onderdeel van de zogenaamde AZA combinatie Arnhem-Zutphen-Apeldoorn).
De kerk aan de Spoorwegstraat is verkocht. De gemeente komt thans bij elkaar in de Willebrordkerk, Adolf van Nieuwenaartlaan 3a, 6829 AM.
